AKDENİZ SALATALARI
Marul ve salata yetiştirme dönemi ve yöntemleri
- Marul ve salataların fide üretim yöntemleri
Marul ve salatalar, ister örtü altında tohum yastıklarına, ister yetiştirme kaplarında/ viyollerder, ister doğrudan toprağa ekilebilir. Tohum ekim zamanı yetiştiricilik yapılmak istenen zamana göre ayarlanabilir. Geç sonbahar ve kış yetiştiriciliği için tarlaya dikim yapılmak istenen zamandan yaklaşık 45 gün önce; yaz ekimlerinde ise 20 gün önce soğuk yastıklara tohum ekimi yapılmalıdır. Genelde İlkbahar, Sonbahar ve Yaz içindeki aylar tavsiye edilir. Marul tohumu ekim derinliği 0,5 -1 cm, sıralar üzeri mesafe sıra üzeri 25-30 cm, sıralar arası 30-40 cm arasındadır. Marul fidesi kullanılacaksa, fidenin dikim aralıkları, tohum ekim aralıkları ile aynı olabilir.
- Marul ve salataların çimlendirme yöntemi
Tohumları ekmeden önce 1 gün suda veya nemli bir bez içerisinde bekletmeniz, çimlendirme hızını ve yüzdesini olumlu şekilde etkiler. Toprağın sıcaklığı 10-20 derece arası olmalıdır. 25-30° C gibi yüksek sıcaklıklarda tohumlar çimlenemez.
- Marul ve salataların tohumlarını kab içerisinde veya viyolde çimlendirecekseniz
- Kabın veya viyolün üst seviyesine 1 cm kala ince ufalanmış toprak ve torf karışımından oluşan toprakla doldurunuz
- Fısfıs yardımıyla nemlendiriniz (arada bir kontrol ederek toprağı fısfısla nemlendirmeye devam ediniz.)
- Streç film yardımıyla üzerini kapatınız. Tohumların çimlenmesi 8-12 gün arasındadır
- Marul tohumları çimlenmeye başladığında streç filmi kaldırın ve direk güneşten (yarı gölgeli bir yerde) koruyun
- Marul tohumları fide şekline geldiğinde (yaklaşık 4 yapraklı olunca), çeşidin büyüklüğüne bağlı olarak bahçenize veya daha büyük bir saksıya aktarabilirsiniz. : sıra üzeri 25-30 cm, sıralar arası 30-40 cm mesafe ile dikim yapılır
- Esas yerine, toprağa dikildikten sonra mutlaka can suyu verilmelidir.
- Marul ve salataların tohumlarını doğrudan açık arazide çimlendirecekseniz
- Herşeyden önce, bahçe toprağınızı 20 ila 22 cm derinliğe kadar işleyiniz. Yükseltilmiş toprak yatağı usülüyle bahçecilik yapanlar (permakültür/sinerjik bahçede, yılın12 ayı boyunca devamlı bitki yetiştiğinden dolayı), toprağı o kadar derin işlenmesine gerek yok.
- İşlenmiş toprağa marul tohumlarını yerleştiriniz ve üstünü 1cm ince elenmiş toprakla kapatınız.
- Toprak yüzeyini şeffaf bir streç filmle kapatınız.
- Periyodik olarak toprağı fısfıs yardımıyla nemlendiriniz.
- Marul tohumları ortalama 8-12 gün içerisinde çimlenir.
- Tohumların en iyi çimlenme sıcaklığı 15-18° C'dir. Düşük sıcaklıklarda homojen çıkış elde edilemez.
- Ayrıca, yabancı ot içermeyen temiz bir alana, marul tohumlarınızı el ile serpme usulüyle de ekebilirsiniz. Nitekim marul tohumu soğuktan etkilenmez. En kötü ihtimalda, çimlenme gecikecektir, böylelikle ilk fırsatta (hava ısındığında) gerçekleşecektir. Bahçe toprağının karla kaplı olması bir sorun değil. karı bir kenarlara kaldırın, tohumları yerleştirdikten sonra, toprağın üzerini karla tekrar kaplayın. Örtü altında/ serada tohum ekilirse, çimlenmenin başarılı olması için sıcaklığın 20° C yi aşmadığından emin olun.
- Ocak ile Nisan arası ekilen tohumlar, en fazla 6 hafta sonra esas yerlerine toprağa dikilir. 25-30 cm sıra aralığı ve sıra üzeri mesafelerle dikilir. Ayrıca örtü altında, Ekim ayından ihtibaren, şaşırtmadan da olur, bu durumda tabii ki, fideleri seyreltemeniz gerekebilir.
Seyreltme
İyi bir çimlenme için toprak sıcaklığı 4,4 ºC ile 26,7 ºC arasında, en uygun hava sıcaklığı 22 ºC olmalıdır. ekimden 6-10 gün sonra tohumlar çimlenir ve toprak yüzüne çıkarlar. Bitkiler 3-4 yapraklı olduğu zaman yastıklarda seyreltme yapılır. Aralarında 20 cm bırakılır. Daha önce sökülen fideleri toprağa fazla (ilk yaprakların seviyesine) gömmeden şaşırtılır.
Marul ve salataların sulama istekleri
Marul, büyüme periyodu boyunca aynı miktarda toprak nemini, yetiştiği ortamda bulmak ister. Tarlaya dikimden sonra eğer yağış mevsimi değilse, en geç 12 gün içersinde sulama yapılmalıdır. Baş bağlama devresinin başından hasat sonuna kadar sulama aralıkları 8 günden daha uzun olmamalıdır. çok sıcak havalarda sulama, mutlaka sabah erken saatlerde yapılmalıdır. Aksi halde fizyolojik hastalıklara yakalanma olasılığı artar.
Marul ve salataların dikimi ve bakımı
Dikimden sonra birkaç defa toprağı kabartmak veya yabancı otları temizlemek amacıyla çapalama yapılır. Açık tarla yetiştiriciliğinde yağmurlama sulama yapılmalıdır. Yetişme mevsiminde toprak ve hava nemi göz önüne alınarak toprağın suya doyumu üstünde su verilmemelidir. Fazla su kök çürüklüğüne neden olur. Hasada yakın dönemde fazla su ve gübreleme yapılmamalıdır.
Salata ve marulların büyüme periyotları kısa olduğundan gübre istekleri olabilir. Salata ve marul yetiştiriciliğinde organik gübre verilir (gübre suyu/ canladırıcı : ısırgan otu özütü + kafes otu özütü karışımı, ya da ÖYD veya kompost). Kalsiyum noksanlığı görülen alanlar tarım kireci ile kireçlenmelidir.
Malçlama
Toprağı malçlamak (saman, ot kupürleri, bitki atıkları ile) buharlaşmayı sınırlar (% 50 ila % 70 arasında su tasarrufu sağlar). Malçla toprağı örtmenin en az 2 avantajı daha vardır, yabancı ot gelişimini yavaşlatır ve de birçok hastalığı engeller.
Marul ve salata yetiştirme takvimi
Salata ve marul gruplarının sıcağa karşı duyarlılıkları farklılık gösterir. Sıcağa karşı kıvırcık baş salatalar çok hassas oldukları halde, yağlı baş salatalar orta derecede hassas, yaprak salatalar daha az hassastır. İyi bir baş oluşumu için düşük sıcaklıkta yavaş büyüme idealdir. 18 ºC’nin üzerindeki sıcaklıklarda vegetatif devreden generatif devreye geçiş başlar. Islah çalışmaları ile yüksek sıcaklıklara dayanıklı, çiçeklenmeyen yazlık çeşitler geliştirilmiştir.